Leszczyński: Trudno wyobrazić sobie „Preludia” Debussy'ego bez pierwowzoru chopinowskiego

PAP: Inauguracja festiwalu Chopin i jego Europa nastąpi w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej. Co się złoży na program koncertu otwierającego festiwal?

Stanisław Leszczyński: Inauguracyjny wieczór to koncert jubileuszy i jubilatów. Wielki jubileusz, data najważniejsza - to stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości. Jeśli chodzi o jubilatów, to są nimi dwie ważne postaci, jedna związana z kulturą polską- Krzysztof Penderecki, a druga z kulturą francuską - Claude Debussy; w Europie obchodzony jest właśnie rok Debussy’ego. Krzysztof Penderecki w związku ze stuleciem odzyskania niepodległości Polski skomponował na prośbę festiwalu poloneza na wielką orkiestrę symfoniczną. I właśnie ten utwór będzie po raz pierwszy wykonany podczas wieczoru inauguracyjnego. Polonez Pendereckiego otworzy cały festiwal. Według mnie to wydarzenie można też w pewnym sensie potraktować jako uświetnienie przypadających w tym roku 85. urodzin kompozytora.

PAP: A drugi jubilat - Claude Debussy?

S.L.: Obecność jego twórczości na festiwalu jest ilustracją jednej z jego głównych idei, czyli odkrywania wpływu Chopina w muzyce innych kompozytorów, ale też ukazywania wpływów na muzykę Chopina innych twórców europejskich. Trudno na przykład wyobrazić sobie wspaniałe „Preludia” Debussy'ego bez pierwowzoru chopinowskiego. I tak, podczas wieczoru inauguracyjnego wykonane zostanie „Popołudnie fauna”, poemat symfoniczny, który należy do najważniejszych dzieł XX wieku. Ponadto młody saksofonista Łukasz Dyczko, absolwent Szkoły Muzycznej II stopnia im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, zwycięzca wielu konkursów, interpretować będzie bardzo piękny utwór Debussy'ego „Rapsodia na saksofon i orkiestrę”.

Podczas inauguracji festiwalu odbędzie się pierwsze wykonanie Symfonii C-dur „Roma” Georgesa Bizeta. Symfonię tę Bizet, znany przede wszystkim jako twórca oper - pisał prawie jedenaście lat, dokonując wielu poprawek i nigdy nie doprowadzając do wersji ostatecznej. Inspiracją do skomponowania Symfonii „Roma” był pobyt kompozytora w Italii, w ramach stypendium „Grand Prix de Rome”. I tak powstał utwór symfoniczny, którego poszczególne części miały nawiązywać do różnych miast włoskich. W rezultacie skomponował rzecz niezwykle interesującą, w której można usłyszeć nawiązania do Wagnera czy fragmenty o wyrazistej, „operowej” dramaturgii. Całość dzieła zabrzmiała po raz pierwszy już po śmierci Bizeta w 1875 roku.

To wszystko w połączeniu z Koncertem fortepianowym f-moll Fryderyka Chopina w interpretacji Szymona Nehringa, tak ważnego uczestnika ostatniego konkursu chopinowskiego, ale także triumfatora konkursu Rubinsteina w Tel Awiwie, składa się na interesujący i wartościowy program. Pragnę też zwrócić uwagę na pewien charakterystyczny rys inauguracji, który odnosi się do całego festiwalu: otóż grać będzie młodzież - młode orkiestry, młodzi soliści, młodzi laureaci ważnych konkursów: chopinowskiego i talenty wyłonione na Konkursie Wiolonczelowym im. Witolda Lutosławskiego. Będzie też sporo debiutów. W Warszawie podczas inauguracji grać będzie Orkiestra Akademii Beethovenowskiej prowadzona przez wysokiej klasy francuskiego dyrygenta Jeana-Luca Tingauda.

PAP: Jakie odzwierciedlenie w programie festiwalu znajduje jego hasło "Od Chopina do Paderewskiego"?

S.L.: Nasze hasło zawarte w podtytule festiwalu "Od Chopina do Paderewskiego" w istocie brzmi "Niepodległa. Od Chopina do Paderewskiego". Niepodległa to słowo klucz, związane z programem obchodów stulecia odzyskania niepodległości. Wskazuje ono na główny nurt programowy, wyznaczający kształt tegorocznej edycji. Dopełniają go dwa nazwiska: Chopin i Paderewski – dwie niezwykle ważne postaci dla polskiej kultury. Ci dwaj twórcy w roku 2018 są inspiracją do pochylenia się nad arcybogatym dorobkiem muzyki polskiej.

PAP: A zatem muzyka polska będzie dominować na festiwalu?

S.L.: Jest ona bohaterem festiwalu. Muzyka polska jest wyraźnie obecna w naszym programie, ta z okresu rozbiorów w XIX wieku, jak i muzyka wieku XX i XXI. Festiwal stanowi okazję do przybliżenia utworów, które powstały w czasach, kiedy Polska była pod zaborami, a dzięki twórczości takich kompozytorów jak Noskowski, Dobrzyński, Karłowicz, Różycki i, naturalnie, Chopin i Paderewski nie straciliśmy poczucia tożsamości narodowej ani wagi muzyki polskiej w kulturze europejskiej.

Warto zatem zwrócić uwagę na wykonania takich utworów, jak m.in. Zygmunta Noskowskiego "Z życia narodu". Obrazy fantazyjne na tle Preludium A-dur (op. 28 nr 7 Chopina);, Kwintet smyczkowy F-dur op. 20 Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego z tematem Mazurka Dąbrowskiego. Jako ciekawostkę mogę dodać, że mazurek stanowi też temat przewodni Uwertury do opery „Der Pole und sein Kind” niemieckiego kompozytora Alberta Lortzinga, który w ten sposób chciał uczcić Polaków opłakujących upadek powstania listopadowego.

Ponadto w ramach prezentacji muzyki polskiej odbędą się koncerty monograficzne Mieczysława Karłowicza i Ignacego Jana Paderewskiego w wykonaniu Rosyjskiej Orkiestry Narodowej i Royal Philharmonic z Londynu. Nastąpi też prezentacja koncertu skrzypcowego Ludomira Różyckiego. Publiczność usłyszy koncert fortepianowy Karola Rathausa, koncert fortepianowy Witolda Maliszewskiego, koncert fortepianowy Maurycego Moszkowskiego i dwukrotnie koncert skrzypcowy Mieczysława Karłowicza.

PAP: Do tradycji festiwalu należą wykonania premierowe. Czy dojdzie do nich również w tym roku?

S.L.: W edycji 2018 będzie to wspomniany już Polonez na orkiestrę symfoniczną Krzysztofa Pendereckiego; odbędzie się także światowa premiera utworu „Fireworks” Agaty Zubel, w wykonaniu European Union Youth Orchestra pod dyrekcją Gianandrei Nosedy. A także pierwsze koncertowe wykonanie schubertowskiej "Winterreise" z tekstem Stanisława Barańczaka.

Po raz pierwszy zostanie również wykonana na instrumentach historycznych "Halka" Stanisława Moniuszki. Ta czteroaktowa opera do libretta Włodzimierza Wolskiego tym razem jest prezentowana w autorskiej włoskiej wersji językowej. Orkiestrę Europa Galante w Studiu Koncertowym im. Witolda Lutosławskiego poprowadzi Fabio Biondi.

PAP: A czy może pan wskazać najważniejsze wydarzenie festiwalu?

S.L.: Jest to naturalnie dla mnie trudne – podpisuję się pod całością programu. Jednak, niewątpliwie można zaliczyć do wielkich wydarzeń festiwalu koncert monograficzny z Dang Thai Sonem w roli głównej, który zagra zarówno utwory solowe Ignacego Jana Paderewskiego, jak i jego koncert fortepianowy, wydany już na płycie po sensacyjnym wykonaniu z Philharmonia Orchestra pod dyrekcją Vladimira Ashkenazego na festiwalu w 2015 roku. Tym razem pianista wystąpi z Sinfonią Varsovią pod batutą Jacka Kaspszyka.

Wydarzeniem będzie Koncert fortepianowy w wykonaniu Garricka Ohlssona. Podobnie do ważnych punktów programu zaliczam recital wokalny Christopha Pregardiena, który z pianistą Christophem Schnackertzem wykona m.in. "Dwanaście Pieśni" do słów Catulle Mendesa. Odbędzie się też koncert nadzwyczajny orkiestry Amadeus Agnieszki Duczmal. Zespół świętować będzie podczas festiwalu swój jubileusz. Makoto Ozone przypomni nam jazzową wersję koncertu fortepianowego Mozarta, a koncert wiolonczelowy Josepha Haydna podzielą między siebie trzej laureaci ostatniego Konkursu Wiolonczelowego im. Witolda Lutosławskiego. Wieczór obejmie też promocję płyty: albumu z archiwalnymi nagraniami koncertu fortepianowego i koncertu wiolonczelowego Haydna w interpretacjach Marthy Argerich i Mischy Maisky’ego oraz orkiestry Amadeus. A bodajże za największe wydarzenie można uznać wspomnianą już „Halkę” w wykonaniu zespołu Opera Galante pod dyrekcją Fabio Biondiego.

PAP: Pozostaje zatem zaprosić publiczność do Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, gdzie odbędzie się większość koncertów...

S.L.: Czynię to z ogromną przyjemnością; a tym, którzy nie dotrą do Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, polecam transmisje, które z większości koncertów przeprowadzać będzie Program 2 Polskiego Radia.

Rozmawiała Anna Bernat (PAP)

Organizatorem festiwalu jest Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, współorganizatorami - MKiDN i Polskie Radio Program 2.

14. Międzynarodowy Festiwal Muzyczny Chopin i jego Europa. "Niepodległa. Od Chopina do Paderewskiego" trwać będzie od 9-31 sierpnia 2018 r.