Teatr Żydowski w sezonie 2019/2020 proponuje aż pięć premier

Z okazji obchodów 70. rocznicy istnienia Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich, w roku 2020 specjalnie wyprodukowany zostanie spektakl według powieści Isaaca Bashevisa Singera „Dziedzictwo”, w reżyserii Magdalena Piekorz i według scenariusza Krzysztofa Teodora Toeplitza. Kończącą sezon premierą będzie sztuka „Bałuty” Izraela Rabona, zrealizowana w koprodukcji z francuskim teatrem Les Comédiens Voyageurs, wyreżyserowana przez Marcela Bozonneta.

– Nadchodzący sezon jest dla nas szczególny. Będziemy obchodzić 70-lecie Teatru Żydowskiego – mówi Gołda Tencer, dyrektor Teatru Żydowskiego – Mam wielką nadzieję, że wspólnie z Widzami naszego teatru będziemy celebrować to wydarzenie. Towarzyszyć nam będą wybitni twórcy teatralni, koprodukcje i wspaniała literatura.

Premiery sezonu 2019/2020

William Gibson „Balkon Goldy”
Monodram
Przekład: Elżbieta Woźniak
Reżyseria: Marta Miłoszewska
Obsada: Ernestyna Winnicka

Brawurowy amerykański monodram o żelaznej damie Izraela, premier Goldzie Meir.

W życiu Meir były dwa balkony. Z pierwszego, w mieszkaniu poza Tel Awiwem patrzyła na Morze Śródziemne i statki z tysiącami żydowskich uciekinierów przybywającymi do nowego państwa Izrael. Z drugiego obserwowała budowę reaktora atomowego w Dimonie.

Autor, William Gibson pojechał do Izraela i przez kilka miesięcy rozmawiał z wszystkimi, którzy znali jej historię, a potem napisał sztukę. Tłumaczył: - Cromwell w Anglii, Robespierre we Francji, Lenin w Rosji – wszyscy gorąco pragnęli naprawić ludzkość. Dążąc do tego, ścięli wiele głów. Kiedy to zrozumiałem, znalazłem temat dla mojej sztuki, który włożyłem w usta Goldy: „Co się dzieje, kiedy idealizm staje się władzą?”. Zabija. John Adams powiedział, że „powinniśmy być świadomi naszej ignorancji, słabości i błędów”. A to jest bliskie słowu: „Szalom”.

Sztuka opowiada nie tylko biografię Goldy Meir, jej drogę z Milwaukee do stanowiska premiera Izraela, ale przybliża jedną z najbardziej fascynujących karier XX wieku. Przede wszystkim zaś jest opowieścią o emancypacji kobiety, która postanowiła sprzeciwić się światu mężczyzn. Gołda Meir mówi swój monolog z perspektywy całego życia, ale zanurzając się w przeszłość raz po raz wpada w sam środek historii, również tej pisanej wielką literą, i ponownie rządzi światem.

W 2003 roku sztukę wystawiono na off-Broadwayu, a Goldę zagrała Tovah Feldshuh. Produkcja okazała się tak wielkim sukcesem, że przeniesiono ją na Broadway, gdzie Feldshuh zagrała „Balkon Goldy” ponad 500 razy, co czyni ten tytuł najdłużej granym monodramem w historii Broadwayu. Za tę rolę była nominowana do nagrody Tony a także otrzymała Drama Desk Award. Sztuka była nominowana do Drama League Award w kategorii „najlepsza sztuka” a Elie Wiesel, laureat pokojowej nagrody Nobla zachęcał: - Każdy powinien zobaczyć „Balkon Gołdy”.

Marta Miłoszewska - reżyserka, wykładowczyni akademicka i działaczka społeczna. Specjalizuje się w adaptacjach literatury. Adaptowanie prozy było także tematem jej pracy doktorskiej oraz wydanego na jej podstawie podręcznika dramaturgicznego „Adaptacja. Skrzynka z narzędziami”. Jest współzałożycielką Grupy Artystycznej Teraz Poliż, wielokrotnie nagradzanego jedynego profesjonalnego teatru kobiecego w Polsce. W Akademii Teatralnej w Warszawie prowadzi seminarium reżyserskie oraz zajęcia poświęcone heurystyce i adaptacji. W latach 2016–2018 pełniła funkcję prodziekana Wydziału Reżyserii AT. Jest członkinią-założycielką oraz sekretarzem Związku Zawodowego Gildii Polskich Reżyserek i Reżyserów Teatralnych. Wyreżyserowała m.in. monodram Ewy Kasprzyk wg felietonów Pedro Almodóvara „Patty Diphusa” (Le Madame, TR Warszawa, Teatr Polonia), monodram Marcina Kwaśnego „Rozkwaś Polaka” Wojciecha Miłoszewskiego (Teatr Praski), „Bliżej” Patricka Marbera i „Utraconą cześć Katarzyny Blum” Heinricha Bölla (Teatr im. Jaracza w Olsztynie), „Dulscy z o.o.” wg Gabrieli Zapolskiej i „Dżumę” Alberta Camusa (Teatr Polski w Warszawie), „Liminalna. Jestem snem, którego nie wolno mi śnić” (Grupa Artystyczna Teatr Poliż). W Teatrze Telewizji wyreżyserowała „Trash Story” Magdaleny Fertacz.

Ernestyna Winnicka – aktorka. Pracowała w Teatrze Polskim w Szczecinie (1976-1977), Teatrze Dramatycznym im. Szaniawskiego w Płocku, Teatrze Narodowym w Warszawie (1978-1983) oraz Teatrze Ochoty (1983-1993). Od 1993 roku w zespole Teatru Żydowskiego. Zagrała wiele ról w spektaklach reżyserowanych przez Adama Hanuszkiewicza. Wielokrotnie grała w przedstawieniach Jana Machulskiego, m.in. w „Balladynie”, „Hamlecie”, „Wszystko w ogrodzie” oraz w „Zbrodni i karze”. Można ją zobaczyć w kilku filmach, m.in. w „Nie było słońca tej wiosny”, „Austerii”, „Trędowatej” oraz „I skrzypce przestały grać”.

„Pekin”
Scenariusz i reżyseria Agata Biziuk
(Koprodukcja z Teatrem PAPAHEMA)

Głównym bohaterem spektaklu jest Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, który przez ponad sześćdziesiąt lat istnienia był świadkiem scen kluczowych dla życia publicznego kraju. „Podarunek od Stalina” dawał i daje schronienie wielu instytucjom, jest popularnym miejscem spotkań, popkulturowym symbolem Warszawy. Mur getta, symboliczna bliskość ze zburzonym podczas Powstania Warszawskiego Domem Sierot, z którego Janusz Korczak wyruszył ze swoimi podopiecznymi na Umschlagplatz, antyżydowskie przemówienia Władysława Gomułki, które dały początek represjom i masowej emigracji polskich Żydów w marcu ’68 roku, opuszczająca Polskę założycielka Teatru Żydowskiego, Ida Kamińska. Twórcy pragną przywołać genezę powstania budynku, historię jego budowy i wydarzenia, których był świadkiem. Premierze towarzyszyła będzie debata na temat funkcjonowania budynku w przestrzeni stolicy.

Agata Biziuk - reżyserka i dramatopisarka. Finalistka konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej w 2013 r. Do tej pory stworzyła wiele znanych i nagradzanych w całej Polsce spektakli, które realizuje zwykle opierając na własnych tekstach lub dokonując daleko posuniętych adaptacji. Jej spektakle były wielokrotnie nagradzane m.in. Świadectwem Wysokiej Jakości i Poziomu Artystycznego przyznawanym przez Polski Ośrodek ASSITEJ.

TEATR PAPAHEMA założony w 2014 roku przez czworo ówczesnych studentów roku dyplomowego Wydziału Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej, regularnie prezentuje swoje przedstawienia w Teatrze Polonia w Warszawie, Teatrze WARSawy, Teatrze Dramatycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku oraz Teatrze Miejskim w Gliwicach. Twórcy współpracowali również z Teatrem Powszechnym im. Zygmunta Hübnera, Och-Teatrem w Warszawie oraz Operą i Filharmonią Podlaską. Teatr tworzą Paulina Moś, Helena Radzikowska, Paweł Rutkowski i Mateusz Trzmiel.

Maja Kleczewska, Łukasz Chotkowski
„Berek Joselewicz. Pułk Lekkokonny Starozakonny”

(tytuł roboczy)
Reżyseria: Maja Kleczewska

Gdy Tadeusz Kościuszko (określony przez Micheleta pierwszym obywatelem na wschodzie Europy) oficjalnie ogłosił utworzenie żydowskiego oddziału, Berek Joselewicz stworzył patriotyczną odezwę w języku jidysz wzywającą do walki. Joselewicz podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794 zorganizował Pułk Lekkokonny Starozakonny, stając się symbolem zaangażowania Żydów na rzecz niepodległości Polski. Jego pułk był pierwszą od czasów starożytnych zwartą formacją zbrojną tworzoną przez Żydów.
Maję Kleczewską (reżyseria, dramaturgia) i Łukasza Chotkowskiego (tekst, dramaturgia) interesuje bohaterska postawa Berka Joselewicza, oraz innych polsko- żydowskich bohaterów walczących w Kampanii Wrześniowej, w Powstaniu Warszawskim, którzy ofiarnie walczyli za swój kraj. Twórcy odnoszą się do Polski wielokulturowej, tolerancyjnej i otwartej na innoś
, obejmującej wszystkich mieszkańców Rzeczypospolitej.

Maja Kleczewska i Łukasz Chotkowski za dyrekcji Gołdy Tencer zrealizowali w Teatrze Żydowskim trzy spektakle: „Dybuk”, „Malowany ptak” i „Golem”.

Isaac Bashevis Singer „Dziedzictwo”
Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz
Adaptacja i reżyseria: Magdalena Piekorz

Dwadzieścia pięć lat temu Krzysztof Teodor Toeplitz napisał scenariusz serialu telewizyjnego na podstawie powieści Singera „Dwór” i „Spuścizna”. Nigdy go nie zrealizowano. Magdalena Piekorz przeniesie go na scenę.

Kiedy Kalmanowi Jakobiemu, przedsiębiorczemu, ale i religijnemu Żydowi, udaje się osiągnąć sukces ekonomiczny, zyskuje poważanie w oczach miejscowej ludności. W końcu może też znaleźć odpowiednich kandydatów na mężów dla swoich córek. Prawdziwe problemy pojawiają się dopiero wtedy, gdy jedna z nich postanawia uciec.
Wraz z klęską powstania styczniowego w Polsce dochodzi do silnych przemian społecznych. Bohaterowie muszą się opowiedzieć po stronie tradycji i wiary lub zmian i postępu.
w „Spuściźnie” na pierwszy plan wysuwa się psychiatra Azriel Babad błądzący między kochanką a popadającą w obłęd żoną. Ta jedna z najlepszych powieści noblisty maluje wspaniałą galerię postaci – ludzi nieszczęśliwych i walczących o przetrwanie, hrabiów, cadyków, upadłe kobiety, szaleńców, rewolucjonistów, grzeszników i świętych, ich wędrówki przez tereny Rosji, porozbiorowej Polski, Ameryki i Palestyny.

Magdalena Piekorz - reżyserka i scenarzystka filmowa i teatralna, doktor sztuki filmowej. Jest laureatką prestiżowych nagród, w tym Grand Prix na Festiwalu Euroshorts za film Przybysze oraz Grand Prix VIDEOPOLIS Italy za dokument Opuszczone miasto. Jej debiut fabularny – Pręgi na podstawie powieści Wojciecha Kuczoka – otrzymał Złote Lwy na festiwalu w Gdyni, był także polskim kandydatem do Oscara. Jest dyrektorką artystyczną Teatru im. Adama Mickiewicza w Częstochowie, gdzie w wyreżyserowała „Czyż nie dobija się koni?” Horace’a McCoya. W 2019 roku wyreżyserowała w Warszawskiej Operze Kameralnej „Orfeusza i Eurydykę” i wydała powieść „Nieobecność” (wspólnie z Ewą Kopsik).

Izrael Rabon „Bałuty”
Adaptacja i reżyseria: Marcel Bozonnet
(koprodukcja z francuskim teatrem Les Comédiens Voyageurs)

Izrael Rabon (1900, Gowarczów k. Radomska - 1941, Ponary) uznawany był przez krytyków literackich za jednego z najlepszych pisarzy żydowskich, utalentowany poetycki głos i oryginalnego powieściopisarza. Należał do czołowych łódzkich twórców dwudziestolecia międzywojennego. Debiutował w wieku 15 lat. Pisał opowiadania, wiersze, eseje, powieści.
W 1940 uciekł z Łodzi do Wilna. Zginął w Ponarach.

Adaptacja napisanej w jidysz książki „Bałuty. Powieść o przedmieściu”, wydanej w 1934 r. Jej bohaterem jest siedmio-ośmioletni Jasi, który dorasta wśród robotniczej żydowskiej biedoty na Bałutach. Miejscami surrealistyczna akcja toczy się na krótko przed wybuchem I wojny światowej.

Marcel Bozonnet - wybitny francuski aktor, reżyser, pedagog. Współpracował m.in. z Patrice’em Chéreau, Antoine’em Vitezem, Dario Fo. W 1982 roku został zaangażowany do zespołu Comédie-Française. W latach 1993-2001 był dyrektorem Narodowego Konserwatorium Sztuki Dramatycznej w Paryżu. W latach 2001-2006 był głównym dyrektorem teatru Comédie-Française. W 2006 roku założył teatr „Les Comédiens voyageurs”.

Spektakl w językach francuskim i jidysz z polskimi napisami.