Polski Balet Narodowy wywodzi się z pierwszego zespołu baletowego w Polsce „Tancerze Narodowi Jego Królewskiej Mości", założonego w 1785 r. przez króla Stanisława Augusta. Początkowo zespół występował na scenie Teatru Narodowego przy Placu Krasińskich, razem z zespołami opery i dramatu. Zespół baletowy działał do 1795 r., czyli do abdykacji Stanisława Augusta Poniatowskiego i utraty niepodległości przez Polskę. Od 1833 r. balet pracował w budynku Teatru Wielkiego na pl. Teatralnym. Zespół w siedzibie tej pozostał do II wojny światowej. Do 1939 r. warszawskim baletem kierowali m.in. Hipolit Meunier, Virgilius Calori, Pasquale Borri, Jose Mendez, Raffaele Grassi, Enrico Cecchetti, Piotr Zajlich i Jan Ciepliński. We wrześniu 1939 r. budynek Teatru Wielkiego, a zwłaszcza jego wnętrze, został zniszczony podczas niemieckiego bombardowania, ucierpiał również podczas Powstania Warszawskiego. Ocalała jedynie oryginalna fasada budynku z 1833 r.
Po wojnie w 1945 r. zespół tancerzy od podstaw budował choreograf Piotr Zajlich. Pierwsze, skromne przedstawienia baletowe odbywały się w 1946 r. w sali teatralnej przy ul. Marszałkowskiej 8, gdzie w 1939 r. mieścił się Teatr Marii Malickiej (obecnie jest to siedziba TR Warszawa). Zespół operowo-baletowy korzystał z zastępczych sal teatralnych do 1965 r. Wtedy zakończono odbudowę zniszczonego gmachu Teatru Wielkiego według projektu architekta Bohdana Pniewskiego. Po wojnie dyrektorami zespołu byli Leon Wójcikowski, Stanisław Miszczyk, Raissa Kuzniecowa, Maria Krzyszkowska i Emil Wesołowski. Od marca 2009 r. zespołem kieruje Krzysztof Pastor. 29 kwietnia 2009 r. minister kultury Bogdan Zdrojewski wyodrębnił balet w strukturze teatru i podniósł go do rangi Polskiego Baletu Narodowego. Zespół otrzymał pełną autonomię artystyczną. W ciągu tych 10 lat odbyło się 37 premier i wznowień baletowych na obu scenach Teatru Wielkiego. Wystawiane były balety klasyczne np. "Bajadera", "Don Kichot", "Jezioro łabędzie", oraz dzieła z XX i XXI w. autorstwa takich choreogorafów jak: Michaił Fokin, Wacław Niżyński, George Balanchine, Kurt Jooss, Frederick Ashton, John Cranko, Jacek Przybyłowicz, Izadora Weiss.
Dyrektor Polskiego Baletu Narodowego Krzysztof Pastor od 1982 r. pracował poza Polską, a do kraju wrócił w 2009 r. Podkreślił, że "w swojej pracy wykorzystuje zdobyte za granicą doświadczenie menedżerskie - wiedzę o tym, jak prowadzić zespół i układać sobie stosunki z tancerzami, a także doświadczenie artystyczne, ważne przy tworzeniu choreografii oraz dobieraniu repertuaru".
Zdaniem Pastora receptą na sukces jest praca. "My bardzo często powtarzamy, że perfekcja w tańcu jest tylko teorią. Liczy się bezustanne dążenie, doskonalenie się zarówno tancerzy, jak i choreografów". "Myślę, że ważnym elementem jest jednak różnorodność repertuarowa, ale też szukanie równowagi między repertuarem współczesnym, który jest większym wyzwaniem dla publiczności, a przepięknym repertuarem klasycznym, na który publiczność bardzo chętnie przychodzi" - dodał.
"Staram się, żeby zespół miał swoją duszę, własny wizerunek" - zaznaczył. Jego zdaniem staje się tak poprzez wystawianie dzieł polskich choreografów. "Są to prace moje, ale również innych polskich choreografów - Roberta Bondary, Anny Hop, Emila Wesołowskiego" - wyjaśnił.
Pastor jest dumny ze swojego zespołu, cieszą go również oceny międzynarodowe. "Ostatnio byliśmy na tournee w Montrealu, pokazywaliśmy tam 10 razy +Jezioro Łabędzie+ przy wypełnionej widowni owacyjnie nas przyjmującej oraz przy bardzo dobrych recenzjach" - przypomniał. "O naszym zespole co nieco się mówi na arenie międzynarodowej, głównie ze względu na dobór repertuaru" - powiedział.
Tancerka i choreografka Anna Hop w Polskim Balecie Narodowym pracuje od 2009 r. W rozmowie z PAP zauważyła, że "Polski Balet Narodowy jest bardzo międzynarodowy i zróżnicowany". Jej zdaniem jest "to atut dla choreografa, gdyż tak jak reżyser czerpie z aktorów, choreograf czerpie z tancerzy" - mówiła.
Hop podkreśliła, że mimo iż zespół jest bardzo międzynarodowy, "dbamy również o polski charakter. Wystawiane są np. balety do muzyki Chopina". Tancerze PBN występują też w niektórych operach np. "Strasznym Dworze" i "Halce" Stanisława Moniuszki.
"Sztuka baletowa, czy też sztuka tańca to z jednej strony jest pielęgnowanie tradycji, ale z drugiej strony tworzenie czegoś nowego. Staramy się prowadzić zespół wielotorowo" - powiedziała Hop.
Pierwszy solista Polskiego Baletu Narodowego Patryk Walczak pracuje w Teatrze Wielkim od dziewięciu lat. "Do zespołu przyszedłem na najniższy szczebel, teraz już zostałem pierwszym solistą, czyli zajmuję najwyższe stanowisko" - opowiadał. Zauważył on, że zespół bardzo odmłodniał od czasu, kiedy sam zaczynał pracę. On również zauważył, iż stał się międzynarodowy. "Kiedy przyszedłem, było zdecydowanie więcej języka polskiego. Teraz wiele prób jest prowadzonych po angielsku, bardzo często w naszej pracy się nim posługujemy" - mówił.
Walczak zauważył, że choć tancerze stanowią dla siebie konkurencję, pomagają też sobie nawzajem. "Nie wkładamy sobie szpilek do baletek, tak jak słyszałem w starych opowieściach" - mówił. "Z jednej strony sobie pomagamy, a z drugiej kiedy widzimy, że ktoś coś może robić lepiej, chcemy doskoczyć do jego poziomu. Według mnie jest to zdrowa rywalizacja" - dodał.
Walczak mówił, że są przyzwyczajeni do ciężkiej pracy. "Szkoła trwa dziewięć lat i ma nas przygotować do życia zawodowego, więc zaczynając w zespole, wiem, że jest to niełatwa fizyczna praca po siedem godzin codziennie".
Rinaldo Venu, koryfej Polskiego Baletu Narodowego, powiedział, że "to wspaniale, że w zespole jest tyle osób z różnych stron świata. Możemy się od siebie nawzajem uczyć i ma to na nas ogromny wpływ".
Bianca Teixeira, koryfejka Polskiego Baletu Narodowego, podkreśliła, że "nie żałuję, że zdecydowała się dołączyć do zespołu jako koryfejka, bo to wspaniałe doświadczenie na scenie i poza nią". "Moi koledzy, dyrektor zespołu, wszyscy nauczyciele inspirują mnie jako tancerkę i człowieka" - dodała.
W czwartek odbędzie się gala jubileuszowa w 10-lecie Polskiego Baletu Narodowego w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej w Warszawie. Wypełni ją spektakl według koncepcji artystycznej Krzysztofa Pastora. Wystąpią soliści z zagranicznych zespołów, m.in. Marianela Nunez z The Royal Ballet w Londynie, Maia Makhateli, Artur Shesterikov i Daniel Camargo z Het Nationale Ballet (Amsterdam) oraz soliści Polskiego Baletu Narodowego, m.in. Chinara Alizade, Yuka Ebihara, Maria Żuk, Patryk Walczak. Orkiestrą Teatru Wielkiego - Opery Narodowej będzie dyrygował Alexei Baklan.