Centrum powstało w historycznej zajezdni MPK przy ul. Grabiszyńskiej, gdzie podczas strajków w sierpniu 1980 r. rodziła się dolnośląska Solidarność. Centrum jest prowadzone przez wrocławski Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”. Przebudowa historycznej zajezdni i jej adaptacja na cele wystawiennicze kosztowała ponad 36 mln zł.
Jak powiedział w czwartek podczas konferencji prasowej dyrektor „Ośrodka Pamięć i Przyszłość” Marek Mutor, Centrum to miejsce, w którym zostanie opowiedziana historia Wrocławia i regionu. „Chcemy, by to miejsce w najbliższych latach zyskiwało na znaczeniu jako miejsce debat o przeszłości i przyszłości Europa i Polski”- mówił Mutor.
CHZ dysponuje 1980 m kw. powierzchni wystawienniczej na dwóch poziomach. Część podziemna to 566 m kw., górna - 1414 mkw. W górnej części powierzchnia 399 m kw. zostanie przeznaczona na wystawy czasowe. Cały teren CHZ obejmuje 2,3 hektara, co stwarza możliwość na organizowanie koncertów i wystaw plenerowych.
Wystawa stała ma układ chronologiczny. „Zaczyna się od Polski międzywojennej, czasu i miejsca, w którym urodzili się wrocławianie, którzy przybili do tego miasta po 1945 r. Później mamy czasy II wojny światowej, lata 40., 50., 60., aż do zrywu +Solidarności+. Wystawa kończy się opowieścią o współczesnym Wrocławiu, a jej ostatni element to stolica Dolnego Śląska jako Europejska Stolica Kultury” - powiedział zastępca dyrektora Ośrodka Pamięć i Przyszłość Wojciech Kucharski.
Na ekspozycji będzie można zobaczyć około 500 oryginalnych przedmiotów. „To m.in. przedmioty, które pochodzą ze zbiorów wrocławian. W tym takie niespotykane eksponaty jak szuflada Tadeusza Różewicza z jego osobistymi rzeczami” - mówił Mutor.
Ekspozycja będzie składać się z kilku sekcji. Pierwsza to prolog, w którym w skróconej formie zostaną przedstawione czasy międzywojenne oraz historia II wojny światowej. Kolejna sekcja to opowieść o stolicy Dolnego Śląska lat 1945-46, czyli czasie, w którym dokonała się wymiana ludności miasta. Następnie zwiedzającym zostanie przedstawiony okres stalinowski. "Głos zza żelaznej kurtyny" to sekcja, w której poprzez audycje Radia Wolna Europa zostanie przedstawiony obraz państw zachodnich w czasie, gdy Polska była w strefie wpływów ZSRR.
Osobna część wystawy zostanie poświęcona orędziu biskupów polskich do niemieckich z 1965 r., którego inicjatorem był ówczesny arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek.
Kolejne części wystawy będą poświęcone podziemiu niepodległościowym lat 80. oraz historii najnowszej. W tej ostatniej sekcji przedstawione zostaną wielka powódź z 1997 r. oraz Kongres Eucharystyczny, który odbył się w stolicy Dolnego Śląska w tym samy roku.
Centrum Historii Zajezdnia jest jednym z projektów związanych z tytułem Europejskiej Stolicy Kultury. Powstało m.in. dzięki dotacji w wysokości 15 mln zł pochodzącej z tzw. funduszu norweskiego.
Ekspozycję będzie można zwiedzać od 16 września. Wstępem do otwarcia będą wydarzenia organizowane z okazji 36. rocznicy powstania „Solidarności”. Od piątku na placu przed Centrum będą odbywać się koncerty; w tym festiwal wROCK for Freedom, na którym wystąpi m.in. Lady Pank czy TSA. W poniedziałek w ramach tego festiwalu odbędzie się koncert szwedzkiej grupy Sabaton.