Muzea i wystawy w 2019 r. Co warto zobaczyć?

Polskie muzea i galerie przygotowały na rok 2019 bogate plany dotyczące wystaw czasowych. Niektóre mają rangę dużych wydarzeń muzealnych.

Ekspozycja "Wyspiański. Nieznany" została przygotowana przez Muzeum Narodowe w Krakowie na 150. rocznicę urodzin Stanisława Wyspiańskiego, przypadającą 15 stycznia 2019 r.

Tego dnia w krakowskim muzeum odbędzie się wernisaż nowej odsłony ekspozycji, którą w 2018 roku zwiedziło ponad 200 tysięcy widzów. Na wystawie zgromadzono w większości dzieła i przedmioty z otoczenia Stanisława Wyspiańskiego, które publiczność może oglądać po raz pierwszy. Są to np. pastelowy "Autoportret artysty" (1897) i "Portret dra Jana Raczyńskiego" (1904) zakupione do kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie w listopadzie 2018 roku.

Po raz pierwszy eksponowany jest też liczący 600 pozycji księgozbiór artysty, kupiony przez MNK w 1910 r. od wdowy po Wyspiańskim, Teodory Teofili z domu Pytko. Osobną grupę stanowi komplet pierwodruków dramatów Wyspiańskiego - od "Legendy" i "Warszawianki" (1898) po opublikowane w roku śmierci artysty: "Skałkę", "Powrót Odysa" i "Sędziów". Pokazywane są też mało dotąd znane rysunki z okresu młodzieńczego oraz pastele.

Inną wystawą w krakowskim Muzeum Narodowym, zapowiadaną jako ważne wydarzenie kulturalne 2019 roku, jest "Moc Natury. Henry Moore w Polsce". Henry Moore (1898–1986) przez wielu krytyków sztuki jest uważany za największego rzeźbiarza XX wieku. Jego rzeźby można spotkać w krajobrazie wielkich metropolii, słynnych parkach i renomowanych zbiorach muzealnych. Planowana od 21 lutego ekspozycja jest przygotowywana wspólnie przez MNK i Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku oraz Henry Moore Foundation.

W kwietniu w Gmachu Głównym MNK odbędzie się multimedialna i narracyjna wystawa "Wajda". Dzięki oryginalnej aranżacji i rozmaitym narzędziom współczesnego muzealnictwa, np. wideoprojekcje, niestandardowe wykorzystanie dźwięku, multimedia, publiczność "znajdzie się" w świecie filmów i spektakli teatralnych Wajdy. Ekspozycja będzie oparta na pozostawionych przez Wajdę scenariuszach, szkicach, rysunkach, zapiskach czynionych w trakcie procesu twórczego, rekwizytach i kostiumach, projektach scenografii i dokumentach produkcyjnych. Wszystkie były zbierane przez samego reżysera.

Do wydarzeń roku 2019 Muzeum Narodowe w Krakowie zalicza również otwarcie Pałacu Muzeum Książąt Czartoryskich.

Natomiast w Warszawie w Muzeum Narodowym najbardziej oczekiwane jest zaplanowane na IV kwartał otwarcie Galerii Sztuki Starożytnej. Zostanie udostępniona publiczności po gruntownym remoncie w zupełnie nowej aranżacji. Założeniem Galerii Sztuki Starożytnej jest uporządkowanie zabytków wedle antycznych cywilizacji: Egipt, Bliski Wschód, Grecja, Rzym w porządku chronologicznym, przy jednoczesnym przedstawieniu ich wzajemnych więzi oraz wpływu na czasy nowożytne.

Wcześniejsza, zapowiadana na kwiecień, wystawa "Sztuka to wartość. Z kolekcji PKO Banku Polskiego", jest rezultatem współpracy Muzeum Narodowego w Warszawie z PKO Bankiem Polskim, mecenasem wielu muzealnych przedsięwzięć. Po raz pierwszy będzie można na niej zobaczyć zestaw prac z kolekcji tego banku. Wybór dzieł powierzono Andzie Rottenberg, są to powstałe w połowie lat 90. XX wieku prace wybitnych polskich artystów trzech pokoleń, w tym Stefana Gierowskiego, Jana Tarasina, Łukasza Korolkiewicza, Zofii Kulik, Teresy Murak i Olgi Wolniak.

Dorobek jednego z najważniejszych polskich grafików przełomu XIX i XX stulecia Ignacego Łopieńskiego, znanej postaci życia artystycznego przed I wojną światową i w czasach II RP, przybliży grudniowa ekspozycja "Wystawa, której nie było…".

W uznaniu zasług Łopieńskiego warszawskie Muzeum Narodowe zamierza uhonorować 50-lecie jego pracy twórczej wystawą przygotowywaną na jesień 1939 roku, do której nie doszło z powodu wybuchu wojny. Zostanie na niej pokazanych ponad 130 dzieł artysty, w tym grafiki i szkice powstałe w czasie studiów w akademii monachijskiej oraz podczas podróży do Paryża i Bretanii.

W warszawskiej Galerii Zachęta jeszcze w styczniu prezentowana będzie z kolei wystawa "Hiwa K. Wysoce nieprawdopodobne, choć niemożliwe". Ekspozycja, będąca rezultatem współpracy NOMUS Nowe Muzeum Sztuki, Oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku i Zachęty, prezentuje prace artysty, z pochodzenia irackiego Kurda, który kilkanaście lat temu dostał się jako uchodźca polityczny do Europy, a dziś jest zaliczany do czołówki światowej sztuki. Twórczość Hiwy K. stawia w nowym świetle problematykę uchodźctwa, funkcjonowania w innej kulturze, geopolitycznych uwarunkowań ludzkiej egzystencji.

Także w Zachęcie w lutym będzie prezentowana twórczość Liliany Porter na wystawie pt. "Sytuacje". Porter to urodzona w Argentynie wybitna reprezentantka sztuki XX i XXI wieku. Od lat 60. mieszka i pracuje w Nowym Jorku. Uprawia malarstwo, grafikę, instalację i sztukę wideo. Jej prace włączone były m.in. w wystawę główną Biennale w Wenecji, a w latach 80. współpracowała m.in. z Triennale Grafiki w Krakowie.

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN zapowiada na wrzesień - po zamknięciu w lipcu ekspozycji "W Polsce króla Maciusia. 100-lecie odzyskania niepodległości" - wystawę "Gdynia – Tel Awiw".

Jej tematem są dwa miasta, które powstawały w tym samym czasie - w latach 20. i 30. XX wieku i odegrały podobną rolę w historii obu państw – Izraela i Polski. Zarówno Tel Awiw, "pierwsze miasto hebrajskie" (First Hebrew City), założone w 1909 r., jak i Gdynię "nasze polskie wrota na świat", budowaną od 1919 r., zdominowała architektura modernistyczna, stanowiąca symbol nowoczesnych aspiracji obu miast i krajów.

Muzeum Sztuki w Łodzi zainicjuje w 2019 roku wydarzenie pt. "Prototypy". Zaproszeni artyści użyją dzieł z zasobów muzealnych do modelowania współczesnej rzeczywistości. W MS odbędą się dwie ważne wystawy zbiorowe: "Zjednoczona Pangea" i "Komponowanie przestrzeni". Obok rzeźb współczesnych artystów pokazane będą prace Katarzyny Kobro. Istotnym wystawienniczym zdarzeniem roku 2019 będzie twórczość Marcosa Kurtycza, meksykańskiego neoawangardowego twórcy. Muzeum Sztuki zaplanowało również realizację dwóch wystaw retrospektywnych artystów, których twórczość wiąże się z historią łódzkiego muzeum: Marka Chlandy "Studium posłuszeństwa" i Amerykanki RH Quaytman "Rozdział 35".

Muzeum Narodowe we Wrocławiu jako wydarzenie roku 2019 i "sztukę najwyższego lotu" zapowiada wrześniową wystawę "Richard Long na dziedzińcu Pawilonu Czterech Kopuł". Richard Long (rocznik 1945) to światowej sławy brytyjski rzeźbiarz zajmujący się land artem - sztuką ziemi, sztuką minimalną i konceptualną. W swoich realizacjach używa takich materiałów jak kamień, drewno, ziemia, błoto, woda, a nawet wiatr. Long podróżuje po całym świecie i realizuje rzeźby na pustych bądź pustynnych obszarach. We Wrocławiu stworzy dzieło z materiałów zebranych w mieście i najbliższej okolicy. Praca po prezentacji na dziedzińcu Pawilonu Czterech Kopuł trafi do powstającego przy siedzibie muzeum parku rzeźby.

Wcześniej, w kwietniu, odbędzie się wystawa "Malarz. Mentor. Mag. Otto Mueller a środowisko artystyczne Wrocławia", prezentująca dzieła słynnego ekspresjonisty i malarza grupy "Die Bruecke" Ottona Muellera (1874–1930) i prace artystów ówczesnego środowiska wrocławskiego.

Jako wydarzenie 2019 r. kuratorzy z wrocławskiego Muzeum Narodowego zapowiadają również zaplanowaną na wrzesień ekspozycję "Po/Wy/miary". Artyści Dorota Nieznalska, Joerg Herold, Katarina Pirak Sikku poprzez sztukę próbują wytłumaczyć powszechne resentymenty wobec obcych, ich trwałość i aktualność.

W Poznaniu w kwietniu Muzeum Narodowe zapowiada oryginalną wystawę pt. Choroba jako źródło sztuki". Będzie poświęcona problemowi wpływu choroby na twórczość artysty. Na wystawie ma być zgormadzone przeszło 100 prac – głównie obrazów i rzeźb – twórców polskich XIX i XX wieku, które powstały w trakcie długotrwałej niepełnosprawności fizycznej lub w czasie choroby. "Wystawa – jak zaznacza kuratorka Agnieszka Skalska - ma pokazać relację między bólem i kreacją i ma być próbą odpowiedzi na pytanie, czy choroba autora uwidacznia się w pracy artysty, czy jest artystycznym narzędziem, powodem tworzenia i jakie mogą być jej ślady w sztuce, w strukturze i kompozycji dzieła".

Do kategorii wystaw-ciekawostek zaliczyć można - zdaniem organizatorów z Muzeum Emigracji w Gdyni - zaplanowaną na maj ekspozycję "Love boat. Rozkosze emigracji. Wystawa fotografii Hipolita Śmierzchalskiego". Śmierzchalski był fotografem na pokładzie ostatniego polskiego transatlantyku TS/S "Stefan Batory" i dokumentował "życie dzienne oraz nocne statku". Pokazanych zostanie 200 zdjęć jego autorstwa.

Inną oryginalną propozycją Muzeum Emigracji jest wystawa planowana w związku z festiwalem Open’er, dotycząca historii Dżennet Dżabagi–Skibniewskiej, kaukaskiej Tatarki, która zamieszkała w Gdyni. Jest ona wnuczką ostatniego chana Inguszy i córką Heleny Bajraszewskiej, potomkini polskich Tatarów, a także Wassana Gireja Dżabagi, twórcy Konfederacji Narodów Kaukazu.

Większość placówek muzealnych zamieszcza na swoich stronach internetowych szczegółowe plany wystawiennicze na rok 2019.