Żołnierze wyklęci z Wielkopolski. Nowe wydanie książki o podziemiu i konspiracji

Książka prezentuje dzieje antykomunistycznej konspiracji oraz niektórych oddziałów zbrojnych, działających w regionie po II wojnie światowej. W nowym, drugim wydaniu zamieszczone zostały nieznane dotąd dokumenty i fotografie, pochodzące z archiwów Instytutu Pamięci Narodowej oraz pozyskane ze zbiorów prywatnych.

Książka, pod redakcją Agnieszki Łuczak i Aleksandry Pietrowicz, została wydana nakładem poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.

Pierwsze wydanie książki ukazało się w 2007 roku. Jak powiedziała PAP współautorka publikacji dr Agnieszka Łuczak, w związku z szybko wyczerpanym nakładem i rosnącym zainteresowaniem książką, oraz poruszaną w niej tematyką, przystąpiono do prac nad opracowaniem drugiego wydania.

W ich trakcie dzieło zostało poszerzone o szereg nowych materiałów, co znacznie zwiększyło jej objętość.

Książka została uzupełniona m.in. o tekst poświęcony przypadkom odnajdywania miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego w wybranych miejscach Wielkopolski, co jest wynikiem żmudnych badań prowadzonych w IPN w ramach projektu pod nadzorem prof. Krzysztofa Szwagrzyka.

W drugim wydaniu znalazło się też więcej artykułów monograficznych, opisujących działalność oddziałów partyzanckich m.in. kpt. Jana Kempińskiego, „Błyska”, ppor. Edmunda Marona, „Mura”, grupy Zygmunta Wawrzyniaka, „Sępa”, czy likwidację oddziału Franciszka Olszówki, „Otta”, przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa.

W książce znalazło się w sumie kilkanaście artykułów autorstwa uznanych badaczy.

Publikację wzbogaca kilkaset dokumentów i fotografii, które w wielu przypadkach zostały odnalezione w archiwum IPN i są prezentowane po raz pierwszy.

Wśród nich są m.in. ulotki o treści antykomunistycznej, rozkazy, instrukcje, grypsy, listy, wydawana przez podziemne organizacje prasa konspiracyjna, a także sprawozdania z działalności i meldunki wywiadowcze.

Zamieszczone materiały źródłowe obrazują ponadto represje wobec żołnierzy podziemia antykomunistycznego.

Jak podkreśliła Agnieszka Łuczak, wśród najbardziej interesujących dokumentów publikowanych po raz pierwszy i ujawniających nowe informacje dotyczące miejsc straceń i pochówków osób skazanych w Wielkopolsce przez komunistyczne sądy są odnalezione przez dr. Przemysława Zwiernika zeznania wykonującego egzekucje i uczestniczącego w tajnych pochówkach Jana Młynarka z 1957 roku.

Współautorka opracowania przyznała, że przez wiele lat brakowało rzetelnych publikacji naukowych podejmujących temat podziemia niepodległościowego w Wielkopolsce.

W pracach powstałych przed 1989 rokiem zagadnienie to było prezentowane w sposób propagandowy, a jego celem było ukazanie żołnierzy i uczestników podziemia w negatywnym świetle. Dopiero powstanie Instytutu Pamięci Narodowej i przejęcie przez tę instytucję dokumentacji wytworzonej przez organa bezpieczeństwa Polski Ludowej umożliwiło pogłębione źródłowo badania tego zagadnienia.

„Z żołnierzami podziemia antykomunistycznego rozprawiono się szczególnie bezwzględnie. Walka toczyła się poprzez operacje zbrojne, drakońskie wyroki komunistycznego wymiaru sprawiedliwości, propagandę, a następnie poprzez konsekwentną politykę historyczną władz PRL. Przez lata włożono wiele wysiłku aby przedstawić oddziały polskiego podziemia jako bandy terrorystyczno-rabunkowe” - powiedziała.

W nowej publikacji znalazł się też wykaz antykomunistycznych organizacji i oddziałów zbrojnych działających w Wielkopolsce w latach 1945-1956, który prezentuje najnowsze ustalenia statystyczne dotyczące ilości i zasięgu działania organizacji oraz oddziałów partyzanckich w regionie.