Powaga zbalansowana ironią. Ukazały się "Dramaty" Wojciecha Tomczyka

Tom "Dramatów" Wojciecha Tomczyka ukazał się nakładem wydawnictwa "Teologii Politycznej" i Państwowego Instytutu Wydawniczego. Jest to zbiór czterech jego sztuk: "Wampira", "Bezkrólewia", "Norymbergi" i "Marszałka".

Promocji w stołecznym Centrum Prasowym Foksal towarzyszyła dyskusja, której wzięli udział: redaktor naczelny "Teatru" prof. Jacek Kopciński, krytyk literacki Mariusz Cieślik (krytyk literacki) i dyrektor Agencji Kreacji Teatru Ewa Millies-Lacroix. Rozmowę ilustrowały projekcje fragmentów spektakli "Norymberga" i "Marszałek" zrealizowanych w Teatrze TV.

Prowadząca dyskusję dyrektor TVP Kultura Barbara Schabowska przypomniała, że wstęp do "Dramatów" Tomczyka napisał prof. Jacek Kopciński i zapytała o cechy charakterystyczne tego dramatopisarstwa.

"Po pierwsze Wojciech Tomczyk jest bardzo dobrym pisarzem i to się ujawnia na poziomie pojedynczych kwestii. Gdy czytamy dramaty Tomczyka słyszymy, że rozmowa jego bohaterów w tym samym momencie odbywa się na kilku poziomach. Komunikują sobie rozmaite treści, a jednocześnie wypowiadają te myśli, które natychmiast się metaforyzują" - mówił Kopciński.

Redaktor naczelny "Teatru" jako drugi wyróżnik wymienił fakt, że "każdy dramat napisany jest w innym stylu". "To dowodzi, że Tomczyk znakomicie operuje rozmaitymi projektami dramatycznymi, takimi, które uruchamiają różne konwencje teatralne" - wyjaśnił. "Ważną cechą stylu Tomczyka, w tym momencie już wchodzimy na poziom semantyki, jest pewnego rodzaju powaga, z którą w tych utworach (...) Tomczyk traktuje temat naczelny, czyli temat polskości, Polski i Polaków. Użyłem słowa powaga, które natychmiast trzeba zbalansować słowem ironia. Tomczyk nieustannie wyważa w poważny, ironiczny sposób patrzenie na świat i mówienie o świecie" - ocenił.

Kopciński podkreślił, że jego zdaniem "Norymberga" jest najlepszym dramatem polskim napisanym po 1989 r. Zwrócił też uwagę, że dominującą nutą światopoglądu autora jest katastrofizm.

Mariusz Cieślik wyjaśnił, że niewiele polskich teatrów promuje współczesną dramaturgię polską. "Teatr polski z powodów doktrynalnych - i to nie są tylko powody ideologiczne, to są również powody estetyczne - teatr polski jest bardziej niemiecki chyba dziś niż teatr niemiecki" - ocenił. Według niego "Bezkrólewie" Tomczyka to "tekst proroczy", w którym mowa o tym, "jak żyć uczciwie w naszym kraju".

Ewa Millies-Lacroix przypomniała, że istnieją dramaty Tomczyka, które nie weszły do tego tomu, jak "Dolina nicości" czy "Inka 1946". Uznała, że "najbardziej niedocenioną sztuką Tomczyka jest +Breakout+". Zaapelowała, by "Norymbergę" umieścić na liście lektur szkolnych.

Dyrektor Agencji Kreacji Teatru przypomniała, że tom "Dramaty" otwiera sztuka "Bezkrólewie" Tomczyka, która nie została zrealizowana w Teatrze TV. "Czy znajdzie się reżyser, który będzie umiał stawić czoło tej literaturze i odnaleźć w teatrze lub Teatrze Telewizji sposób na jej wystawienie. To wydaje mi się największe pytanie wobec twórczości Wojciecha Tomczyka" - oceniła.

Wojciech Tomczyk opowiadał m.in. o przyczynach napisania "Norymbergii". Przyznał, że jest w trakcie pisania specjalnie dla Teatru TV nowej sztuki pod roboczym tytułem "Znajomy"."To będzie kolejny tekst o niezałatwionych sprawach. (...) Ci ludzie, których ja trochę mniej lubię, mówią na to +o sprawach nieprzepracowanych+" - wyjaśnił.

Wojciech Tomczyk (ur. 12 kwietnia 1960 r. w Warszawie) jest polskim dramatopisarzem, scenarzystą, producentem i krytykiem filmowym. W 1983 r. ukończył Wydział Wiedzy o Teatrze w warszawskiej PWST oraz Studium Scenariuszowe PWSFTViT (1986). W teatrze zadebiutował w 2003 r. sztuką "Wampir", której inscenizacja w Teatrze Nowym w Zabrzu zdobyła Grand Prix III Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość Przedstawiona" w Zabrzu (2003) oraz Wyróżnienie w X Ogólnopolskim Konkursie Na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (2003). W 2007 r. otrzymał doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie teatru.

Jest autorem kilkunastu scenariuszy do filmów fabularnych, dokumentalnych oraz seriali telewizyjnych. Otrzymał m.in. Grand Prix festiwalu Dwa Teatry Sopot 2007 (za sztukę "Norymberga") oraz nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie teatru (2007). Jego "Norymberga" miała premierę 10 kwietnia 2006 r. w Teatrze Narodowym w Warszawie, a w 2006 r. zrealizowano ją w Teatrze TV. Została przełożona na angielski, niemiecki, bułgarski, rosyjski, białoruski, czeski, łotewski, ukraiński i estoński. Poza Polską wystawiono ją w Tallinnie i Rydze. Autor otrzymał za nią również Grand Prix za najlepszy tekst dramatyczny na IV Międzynarodowym Festiwalu Teatru Niezależnego – Białoruś 2008/09.

W Teatrze TV zrealizowano także inne jego utwory: "Wampira" (2003), "Inkę 1946" (2006), "Dolinę nicości" (wg powieści Bronisława Wildsteina, 2011), "Komedię romantyczną" (2012), "Zaręczyny" (2015), "Breakout" (2016).