Placówka poinformowała, że obraz, którego reżyserem jest nominowany do Oscara w 2005 r. Andrzej Celiński, otrzymała laur w kategorii "Docudrama".
Paweł Sawicki z biura prasowego Muzeum powiedział, że "Podziemny schron" opowiada o ucieczce polskich więźniów: Kazimierza Andrysika, Zdzisława Michalaka, Ryszarda Kordka i Józefa Papugi. Przybliża jej kontekst, osadzając wydarzenia w ogólnej historii niemieckiego obozu Auschwitz. Całość ilustrują fabularyzowane sceny z udziałem aktorów.
"W połowie lipca 1944 r. czterej więźniowie uciekli z terenu obozu Auschwitz II-Birkenau. Najpierw ukrywali się w przygotowanym wcześniej bunkrze wykonanym na terenie budowy jednej z części Birkenau. Po wydostaniu się ze strefy przyobozowej spotkali się z łącznikiem, który przeprowadził ich do holownika +Piast+ zacumowanego na Wiśle w okolicy Gromca koło Oświęcimia. Polska załoga ukryła zbiegów w specjalnym schowku i przewiozła ich do portu Dąbie pod Krakowem. Uciekinierzy dostali się do Nowego Korczyna, skąd przedostali się do oddziału Armii Krajowej" – powiedział Sawicki.
Zdaniem dyrektora Muzeum Auschwitz Piotra Cywińskiego, który w filmie jest narratorem, dokument ukazuje bardzo ciekawie przygotowaną ucieczkę polskich więźniów politycznych, która została zrealizowana dzięki pomocy i zaangażowaniu funkcjonującego w okolicach obozu zbrojnego ruchu oporu. "To dla nas bardzo ważne, że dokument fabularyzowany właśnie o tej tematyce znalazł uznanie w oczach międzynarodowego jury nowojorskiego festiwalu" – powiedział.
Autorzy filmu przy jego tworzeniu konsultowali z historykami z Muzeum Auschwitz, by jak najwierniej oddać na ekranie realia świata obozu koncentracyjnego. "To zawsze niebywale trudne, bowiem pod uwagę trzeba wziąć bardzo wiele różnych szczegółów - zarówno pochodzących z relacji byłych więźniów opowiadających o samej ucieczce, jak i dotyczących kwestii bardziej ogólnych, jak architektura, czy ubiór więźniów. Wszystko po to, aby film był jak najbliższy historycznej prawdzie, co w tym przypadku udało się w bardzo wysokim stopniu" - powiedział szef centrum badań w Muzeum Piotr Setkiewicz.
"Podziemny schron" jest pierwszym z planowanej serii o ucieczkach z Auschwitz. "Tak ważne międzynarodowe wyróżnienie dla filmu pokazuje, że cały cykl może stanowić ważny głos w zachowaniu pamięci o odwadze uciekinierów obozowych, którzy nieśli w świat wiedzę o dramacie rozgrywającym się wewnątrz obozu" – zaznaczył Piotr Cywiński.
W New York Film Festivals and TV Awards brały udział produkcje z ponad 50 krajów oceniane przez międzynarodowe jury, w którym zasiadają eksperci z 36 państw: reżyserzy, producenci, scenarzyści, aktorzy i przedstawiciele innych zawodów branży filmowej. Na festiwalu pokazywane były m.in. filmy animowane, dokumentalne, fabularne, zwiastuny filmowe, teledyski, dramaty telewizyjne czy krótkie cyfrowe formy.
Producentem filmu jest K Film. Obraz powstał w koprodukcji z udziałem m.in. Telewizji Polskiej i Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Film dofinansowano m.in. z funduszy ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
38-min. film obejrzeć można na platformie VOD Telewizji Polskiej.
Ogółem w historii obozu próbę ucieczki podjęły co najmniej 802 osoby - 757 mężczyzn i 45 kobiet. Wśród nich najwięcej było Polaków - co najmniej 396 osób. Ucieczka udała się 144 osobom. Większość z nich przeżyła wojnę. Niemcy zastrzelili podczas ucieczki lub zatrzymali później 327 więźniów. Los pozostałych 331 jest nieznany. Możliwe, że wydostali się na wolność i przeżyli.