„Miłość”, „Dwa słowa”, „Rege”, „Bazgracz. Trzy eseje o Norblinie”, „Ten się śmieje, kto ma zęby” – te książki otrzymały tegoroczne Nagrody Literackie m.st. Warszawy. Nagrodę specjalną dostał Paweł Dunin-Wąsowicz.
W finale Nagrody znalazło się 15 nominowanych tytułów wybranych spośród 859 tytułów, w tym: 336 powieści, 247 tomów poezji, 196 książek dla dzieci, 51 publikacji o tematyce warszawskiej oraz 33 w kategorii – komiks i powieść graficzna. Werdykt jury ogłoszono w sobotę podczas gali w auli Akademii Sztuk Pięknych.
Za najlepszą książkę w kategorii „Proza” uznano „Ten się śmieje, kto ma zęby” Zyty Rudzkiej. Jak uzasadniło jury: „Rudzka w swojej powieści wywraca na nice polską tradycję literatury żałobnej i zarządza swoje porządki w zdaniu”. Dziękując za nagrodę autorka powiedziała: „potrafię pisać tylko w Warszawie i w tym sensie jest to dla mnie miejsce najpiękniejsze”.
Za najlepszy tom poetycki jury uznało „Miłość” Kamili Janiak. „To zapis obcości w sytuacji szpitalno-porodowej, wyobcowania z ciała, z całego życia” – czytamy w uzasadnieniu jury nagrody.
Najlepszą książką dla dzieci uznano wyróżniono „Dwa słowa” Anny Taraski, autorki tekstu, oraz Dominiki Czerniak-Chojnackiej odpowiedzialnej za ilustracje. „Książka jest pełna humoru językowego, ale zadaje poważne pytania o naturę słów i naszego językowego bytowania” – uzasadniło jury. Powieść opowiada o przygodach dwóch słów na kartach starego słownika. „Na stronie siódmej mieszkało wydrukowane grubą czcionką słowo Bóg, a kilka stron dalej – tej samej wielkości słowo Człowiek. Bóg i Człowiek wpadli kiedyś na siebie podczas wieczornej przechadzki między hasłami na literę C, a dokładnie przy słowie Czas. Z głowy Człowieka zleciał szary filcowy kapelusz. (…) Od tamtej pory Bóg i Człowiek często się spotykali – i w końcu bardzo się zaprzyjaźnili” – czytamy w pierwszych fragmentach książki Anny Taraski.
W kategorii „Najlepszy komiks i powieść graficzna” nagrodzono cyberpunkowy komiks „Rege” Daniela Odiji i Wojciecha Stefańca będący zdaniem jury „wyrazistym głosem w dyskusjach toczonych w cieniu wojny, katastrofy naturalnej i wzrastających w siłę autorytaryzmów”. Album „Rege” to trzecia część komiksowej tetralogii, pt. „Bardo”. Autorzy zapowiedzieli, że ostatni tom serii ukaże się w 2024 roku.
Za najlepszą książkę o tematyce warszawskiej uznano monografię „Bazgracz. Trzy eseje o Norblinie” Konrada Niemiry. „Książka polemizuje z kliszami dotyczącymi recepcji Norblina i przenosi spojrzenie na problemy zazwyczaj z nim niekojarzone – społeczne, klasowe i tożsamościowe. Obok dzieł dobrze znanych znalazły się tu reprodukcje prac ukrywanych w muzealnych magazynach, zaginionych lub niskich, jak choćby rysunki przedstawiające żebraków czy karykatury innych artystów” – czytamy w opisie książki na stronie wydawnictwa Fundacji Terytoria Książki.
Co roku przyznawane jest również wyróżnienie w kategorii specjalnej. Tytuł „Warszawskiego twórcy” przypadł w tym roku dziennikarzowi, krytykowi literackiemu, redaktorowi naczelnemu miesięcznika „Lampa”, założycielowi wydawnictwa Lampa i Iskra Boża. W uzasadnieniu podkreślono, że Dunin-Wąsowicz odkrył wielu pisarzy młodego pokolenia. „Wydawany przez niego miesięcznik oddawał swoje łamy zarówno uznanym jak i młodym twórcom” – powiedział Jarosław Klejnocki, członek jury nagrody, dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Dodał, że „Wąsowicz jest varsavianistą pełną gębą”, który opublikował m.in. przewodniki literackie po dzielnicach Warszawy. „Jawi się jako jeden z wybitniejszych niebanalnych kronikarzy naszej stolicy zaklętej w literaturze” – podkreślił Klejnocki.
Nagroda Literacka m. st. Warszawy w obecnej formie przyznawana jest od 2008 r., kiedy to Rada Miasta Stołecznego Warszawy przyjęła uchwałę reaktywującą to wyróżnienie. Nagroda przyznawana jest w pięciu kategoriach. Szczególnym wyróżnieniem jest tytuł Warszawski Twórca, przeznaczony dla wybitnych pisarzy, w szczególny sposób związanych z Warszawą. Pierwszym uhonorowanym tym tytułem był Tadeusz Konwicki. Wśród laureatów i laureatek nagrody znajdują się m.in. Józef Hen, Marek Nowakowski, Janusz Głowacki, Janusz Tazbir, Joanna Kulmowa, Wiesław Myśliwski, Eustachy Rylski, Hanna Krall, Ewa Lipska, Łukasz Orbitowski, Justyna Bednarek, Anna Bikont oraz Jakub Żulczyk. Konkurs jest kontynuacją tradycji nagrody o tej samej nazwie, przyznawanej w latach 1926-38, a przerwanej przez wybuch II wojny światowej. Pierwszym jej laureatem był najstarszy syn Adama Mickiewicza - Władysław, ostatnim zaś przed wojną - Leopold Staff. Nagrodą tą wyróżniono także twórców takich jak: Wacław Berent, Tadeusz Boy-Żeleński, Pola Gojawiczyńska i Maria Kuncewiczowa.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ pat/