Jednym z zaniedbań tej kolumny w roku 2022 był brak recenzji książki Grzegorza Konata o wielkim polskim ekonomiście Tadeuszu Kowaliku. Proszę pozwolić, że naprawię to w pierwszym tekście roku 2023.

Rewolucja „epigońsko-mieszczańska”. W ten sposób zmarły dekadę temu Tadeusz Kowalik określał polski skok w kapitalizm. Skok kojarzony powszechnie z rokiem 1989, ale przecież rozpoczęty wcześniej (mnie osobiście przekonuje teza, że polski socjalizm skończył się 13 grudnia 1981 r.). I trwający dłużej niż tylko do lat 90. XX w.
Jak wiadomo, Kowalik był jednym z najbardziej zaciekłych krytyków tej transformacji. Swoje racje wykładał w licznych tekstach publicystycznych złożonych potem w książce „www.polskatransformacja.pl” z 2009 r.
Czemu tamta rewolucja była „mieszczańska”? Konat wskazuje na pokrewieństwo tego terminu z koncepcjami współczesnego Kowalikowi historyka idei Jana Baszkiewicza, ale równie dobrze można się tu doszukiwać innych inspiracji. Na przykład ze słynną - i swego czasu obrazoburczą - tezą jugosłowiańskiego komunisty Milovana Dżilasa o „nowej klasie”, czyli o tym, jak w warunkach realnego socjalizmu inteligencja oraz partyjna biurokracja chętnie wchodziły w historyczną rolę burżuazji - klasy społecznej, która w warunkach realnego kapitalizmu pretenduje do roli hegemona życia społecznego, kultury czy opiniotwórczych mediów.
Stoik godny polecenia. Recenzja książki „Dziennik reformowanego stoika”
Stoik godny polecenia. Recenzja książki „Dziennik reformowanego stoika”

Zobacz również
ikona lupy />
Grzegorz Konat „Polska rewolucja. Tadeusz Kowalik o epigońsko-mieszczańskiej transformacji roku 1989”, Wydawnictwo Książka i Prasa, Warszawa 2022 / nieznane
I to właśnie wydarzyło się również w Polsce w 1989 r. Dostaliśmy rewolucję kapitalistyczną zrobioną przez inteligentów pretendujących do roli burżuazji. I skrojoną pod ich potrzeby.
A czemu ta polska rewolucja mieszczańska była zdaniem Tadeusza Kowalika „epigońska”? Kowalik wyrósł z tradycji marksistowskiej i nawet jeśli od pewnego momentu ewoluował w kierunku socjaldemokracji (zwłaszcza w wydaniu staroskandynawskim), to pozostało w jego myśleniu sporo wiary w postęp. Miał się on przejawiać w przechodzeniu od twardego kapitalizmu do systemów bardziej socjalnych. W tym sensie polska transformacja faktycznie była krokiem wstecz. Tak się przynajmniej mogło wtedy wydawać. Choć przecież obserwując dalsze wydarzenia i ewolucję całego zachodniego kapitalizmu (w tym także ukochanej przez Kowalika Skandynawii) w kierunku neoliberalnym, widać, że z tym postępem i epigonizmem to chyba takie proste nie jest.
Przypomnienie prac, koncepcji i postaci Tadeusza Kowalika jest zajęciem godnym pochwały. Widział on bowiem więcej niż inni i był z tego powodu przez wiele lat wymazywany przez opiniotwórcze media liberalne. Takie życie.
I jeszcze jedno. Praca Grzegorza Konata na temat Kowalikowej rewolucji epigońsko-mieszczańskiej to jego (długo wyczekiwana) rozprawa doktorska - napisana jednak na tyle dobrze, przystępnie i z talentem literackim, że z czystym sumieniem polecam ją każdemu czytelnikowi tej kolumny. Na dobry początek roku. ©℗