Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Na „Kapitalizm wyczerpania?” składają się teksty napisane w 2018 r., częściowo dla DGP, a częściowo dla „Rzeczpospolitej”. Tematy są, jak zwykle, szahajowe. Filozof z Torunia należy do najbardziej konsekwentnych krytyków polskiego neoliberalizmu. Co jeszcze ważniejsze, jako jeden z nielicznych intelektualistów nad Wisłą nie dał się po 2015 r. zapędzić do wielkiego obozu działającego pod hasłem: „Kapitalizm kapitalizmem, ale teraz najważniejsze jest pokonanie PiS”. W najnowszej jego książce znajdziemy teksty pisane przez wolnego symetrystę, który nie powtarza sloganów żadnej ze stron wojny polsko-polskiej.
Jakie są szahajowe tematy? Przede wszystkim hegemonia neoliberalnego myślenia, którą filozof spokojnie i wprawnie dekonstruuje. Irytując tych ortodoksów, którzy nawet nie wiedzą, że nimi są, przekonani o swojej ideowej bezstronności. Kolejny – krytyka przewagi kapitału nad pracą, która jest cechą charakterystyczną naszych czasów i upodabnia je do XIX w. Co nie jest zjawiskiem normalnym ani zdrowym. Trzeci – Szahaj uparcie przypomina, że nie ma jednego modelu kapitalizmu. I widzi dużą (jak dotąd niewykorzystaną) możliwość czynienia go bardziej ludzkim i znośnym. Jest też trochę pomstowania na warszawo centryczność naszych debat publicznych. To wątki, które były już w poprzednich częściach serii. I powracają.
Ale są i nowe tony. Mnie najbardziej zainteresował tekst o dwóch lewicach i dwóch prawicach. Szahaj – w przeciwieństwie do wielu myślicieli swojego pokolenia – nigdy nie głosił postpolitycznego przeświadczenia, że lewica i prawica to tylko etykietki, za którymi nic się nie kryje. Nie należy również do tych, którzy lewicę i prawicę rozumieją w bardzo doraźnych kategoriach walki dobra ze złem, demokracji z dyktaturą albo rozsądku z populizmem.
Filozof zwraca uwagę, że zarówno na prawicy, jak i na lewicy mamy renesans bardzo ciekawych sporów pomiędzy różnymi ich odcieniami. Lewica głosząca potrzebę powrotu do socjalnego ducha ściera się z lewicą, która sedno swojego istnienia widzi przede wszystkim w sporach o kulturę. Podobnie na prawicy, gdzie konserwatyzm odwołujący się do ładu społecznego ściera się z liberalizmem wolnorynkowym. Dopiero takie rozróżnienia pozwalają nam zrozumieć mnogość możliwych ideowych koalicji, które da się zawiązać. Czytając Szahaja, można zrozumieć, jak płytkie jest mówienie o obozie „lewicowo-liberalnym” jak również o jednej niepodzielnej „prawicy”.
Stali czytelnicy torunianina nie będą zawiedzeni. Nowi mogą tu znaleźć kilka interesujących odpowiedzi na nurtujące ich pytania.
