W Polsce, Francji i Rosji rusza Festiwal Józefa Czapskiego

"Dla Czapskiego ważne było malarstwo. Po zrobieniu kwerendy w muzeach w Polsce okazało się, że mamy w Polsce wiele jego dzieł, niestety w większości na co dzień trzymanych w muzealnych magazynach. Czapski, nie mogąc wrócić po wojnie do Polski, chciał, by ci najbliżsi, którzy żyli w ojczyźnie pod zniewoleniem komunizmu (m.in. jego przyjaciel Ludwik Hering), mogli się z nim kontaktować poprzez to, co namalował. Spełniając marzenia malarza, chciałam, by instytucje, które posiadają w swoich zbiorach jego dzieła, wyciągnęły je z magazynów i pokazały widzom. To się udało" - powiedziała inicjatorka, pomysłodawczyni oraz koordynatorka działań festiwalu Elżbieta Skoczek.

Na 12 festiwalowych wystawach zaprezentowanych będzie aż 120 rzadko dostępnych dla publiczności prac, które na co dzień zamknięte są w magazynach instytucji państwowych lub w prywatnych kolekcjach. Jeden z obrazów Czapskiego z prywatnej kolekcji został przywieziony specjalnie z Nowego Jorku, by w Piękna Gallery w Warszawie mogła go zobaczyć polska publiczność. "To obraz zupełnie inny niż wszystkie, które Czapski malował. Przez pewien czas pojawiał się na aukcjach i wielu kolekcjonerów bało się go kupić, nie wierząc, że to rzeczywiście obraz Czapskiego. To dzieło krążyło po świecie, było w w Kanadzie, potem w Nowym Jorku, aż kupił go w końcu polski kolekcjoner i dzięki niemu możemy od piątku oglądać je w Warszawie, obok innych dzieł Czapskiego z prywatnych kolekcji, które nie były do tej pory prezentowane na wystawach w Polsce" - powiedziała PAP Elżbieta Skoczek.

Festiwal ma wymiar międzynarodowy: 20 października w Petersburgu Tatiana Kosinova, która opracowała szlak Józefa Czapskiego, oprowadzi zainteresowanych po miejscach, w których malarz bywał w latach 1912–1919. We Francji w Dzień Zaduszny zostaną zapalone znicze na grobie artysty. 2 listopada odbędzie się specjalne oprowadzanie gości po siedzibie paryskiej "Kultury", gdzie od czasu zakończenia II wojny światowej aż do śmierci mieszkał Czapski i gdzie mieści się spora kolekcja jego dzieł.

Dzień później w Centre du Dialoque u pallotynów w Paryżu odbędzie się wieczór wspomnień, podczas którego będzie można posłuchać opowieści osób, które znały pisarza i malarza. Jednym z gości będzie Maciej Morawski.

Wydarzeniem otwierającym Festiwal Józefa Czapskiego będzie pokaz obrazów patrona festiwalu oraz jego przyjaciół kapistów z prywatnej kolekcji Krzysztofa Musiała w warszawskiej Galeria aTAK. Podczas czwartkowego wernisażu o nieznanych szerzej wątkach z biografii malarza opowie Jacek Cybis, syn malarza Jana Cybisa.

Na 12 października o godz. 17 zaplanowano otwarcie wystawy w Warszawie pt. "Czapski dzisiaj. Malarstwo i rysunek. Prace artysty ze zbiorów Muzeum Archidiecezji Warszawskiej". Na wystawie po raz pierwszy od 31 lat zostanie pokazana kolekcja dzieł Czapskiego zapoczątkowana przez ks. Andrzeja Przekazińskiego, który w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku kupował jego rysunki. Pierwszy pokaz kolekcji księdza Przekazińskiego odbył się w 1986 roku, jeszcze za życia Czapskiego w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. 90-letni, słabowidzący malarz nie mógł przyjechać do Warszawy, ale był wzruszony faktem, że pod koniec życia doczekał chwili, gdy jego malarstwo jest pokazywane w odradzającej się z niewoli komunizmu ojczyźnie. Ktoś wówczas przywiózł kasetę z nagranym głosem Czapskiego, który dziękował obecnym na wernisażu za trud zorganizowania ekspozycji.

6 października Muzeum Narodowe w Warszawie organizuje pokaz trzech obrazów Czapskiego ze swojej kolekcji m.in: "Portretu kobiety w pasiastym żakiecie” z 1934 roku oraz "Alejki w parku" z 1933 roku. Pokazowi towarzyszyć będzie wykład "Józef Czapski - kolorysta czy ekspresjonista?".

O znajomości Czapskiego z Jarosławem Iwaszkiewiczem opowie 8 października w Stawisku Mikołaj Nowak-Rogoziński, a o kontaktach malarza z Witoldem Gombrowiczem mówić będzie 5 listopada we Wsole Krzysztof Ćwikliński. Znajomość Czapskiego z Czesławem Miłoszem będzie jednym z tematów spotkania zaplanowanego na 21 października w niedostępnym na co dzień mieszkaniu noblisty w Krakowie. Tutaj Dorota Sieroń - Galusek i Elżbieta Skoczek opowiedzą m.in. o korespondencji poety i malarza, która jest dostępna w archiwach twórców. 21 i 22 października na hasło "Festiwal Józefa Czapskiego" będzie można bez kupowania biletu zwiedzać krakowski Pawilon Józefa Czapskiego.

W Muzeum Śląskim w Katowicach znajduje się najstarszy obraz Czapskiego pokazywany obecnie w Polsce. To "Montredon koło Marsylii", który najprawdopodobniej powstał w latach 1928–1930, w czasie wyjazdu Czapskiego z kapistami do Francji. 11 października odbędzie się pokaz dzieł Czapskiego z kolekcji Muzeum Śląskiego, a Janusz Nowak, kustosz z Muzeum Narodowego w Krakowie wygłosi wykład "Od dziennika do obrazu".

Większość prac Czapskiego z okresu przedwojennego została zniszczona w czasie Powstania Warszawskiego, dlatego obraz z 1937 roku "Widok z sopockiej plaży" jest niezwykle cenny. Będzie go można oglądać od 13 października w Muzeum Sopotu. Tam także w październiku odbędą się pokazy filmów o Czapskim "Świadek wieku" i "Świadek historii".

Szczegółowy program festiwalu, którego organizatorem jest Fundacja Suseia, znaleźć można na stronie www.jozefczapski.pl.