Od czwartku do 7 listopada w Polsce, Francji i Rosji odbywać się będzie pierwsza edycja Festiwalu Józefa Czapskiego. Na 12 festiwalowych wystawach zaprezentowanych zostanie aż 120 rzadko dostępnych dla publiczności prac tego artysty.

"Dla Czapskiego ważne było malarstwo. Po zrobieniu kwerendy w muzeach w Polsce okazało się, że mamy w Polsce wiele jego dzieł, niestety w większości na co dzień trzymanych w muzealnych magazynach. Czapski, nie mogąc wrócić po wojnie do Polski, chciał, by ci najbliżsi, którzy żyli w ojczyźnie pod zniewoleniem komunizmu (m.in. jego przyjaciel Ludwik Hering), mogli się z nim kontaktować poprzez to, co namalował. Spełniając marzenia malarza, chciałam, by instytucje, które posiadają w swoich zbiorach jego dzieła, wyciągnęły je z magazynów i pokazały widzom. To się udało" - powiedziała inicjatorka, pomysłodawczyni oraz koordynatorka działań festiwalu Elżbieta Skoczek.

Na 12 festiwalowych wystawach zaprezentowanych będzie aż 120 rzadko dostępnych dla publiczności prac, które na co dzień zamknięte są w magazynach instytucji państwowych lub w prywatnych kolekcjach. Jeden z obrazów Czapskiego z prywatnej kolekcji został przywieziony specjalnie z Nowego Jorku, by w Piękna Gallery w Warszawie mogła go zobaczyć polska publiczność. "To obraz zupełnie inny niż wszystkie, które Czapski malował. Przez pewien czas pojawiał się na aukcjach i wielu kolekcjonerów bało się go kupić, nie wierząc, że to rzeczywiście obraz Czapskiego. To dzieło krążyło po świecie, było w w Kanadzie, potem w Nowym Jorku, aż kupił go w końcu polski kolekcjoner i dzięki niemu możemy od piątku oglądać je w Warszawie, obok innych dzieł Czapskiego z prywatnych kolekcji, które nie były do tej pory prezentowane na wystawach w Polsce" - powiedziała PAP Elżbieta Skoczek.

Festiwal ma wymiar międzynarodowy: 20 października w Petersburgu Tatiana Kosinova, która opracowała szlak Józefa Czapskiego, oprowadzi zainteresowanych po miejscach, w których malarz bywał w latach 1912–1919. We Francji w Dzień Zaduszny zostaną zapalone znicze na grobie artysty. 2 listopada odbędzie się specjalne oprowadzanie gości po siedzibie paryskiej "Kultury", gdzie od czasu zakończenia II wojny światowej aż do śmierci mieszkał Czapski i gdzie mieści się spora kolekcja jego dzieł.

Dzień później w Centre du Dialoque u pallotynów w Paryżu odbędzie się wieczór wspomnień, podczas którego będzie można posłuchać opowieści osób, które znały pisarza i malarza. Jednym z gości będzie Maciej Morawski.

Wydarzeniem otwierającym Festiwal Józefa Czapskiego będzie pokaz obrazów patrona festiwalu oraz jego przyjaciół kapistów z prywatnej kolekcji Krzysztofa Musiała w warszawskiej Galeria aTAK. Podczas czwartkowego wernisażu o nieznanych szerzej wątkach z biografii malarza opowie Jacek Cybis, syn malarza Jana Cybisa.

Na 12 października o godz. 17 zaplanowano otwarcie wystawy w Warszawie pt. "Czapski dzisiaj. Malarstwo i rysunek. Prace artysty ze zbiorów Muzeum Archidiecezji Warszawskiej". Na wystawie po raz pierwszy od 31 lat zostanie pokazana kolekcja dzieł Czapskiego zapoczątkowana przez ks. Andrzeja Przekazińskiego, który w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku kupował jego rysunki. Pierwszy pokaz kolekcji księdza Przekazińskiego odbył się w 1986 roku, jeszcze za życia Czapskiego w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. 90-letni, słabowidzący malarz nie mógł przyjechać do Warszawy, ale był wzruszony faktem, że pod koniec życia doczekał chwili, gdy jego malarstwo jest pokazywane w odradzającej się z niewoli komunizmu ojczyźnie. Ktoś wówczas przywiózł kasetę z nagranym głosem Czapskiego, który dziękował obecnym na wernisażu za trud zorganizowania ekspozycji.

6 października Muzeum Narodowe w Warszawie organizuje pokaz trzech obrazów Czapskiego ze swojej kolekcji m.in: "Portretu kobiety w pasiastym żakiecie” z 1934 roku oraz "Alejki w parku" z 1933 roku. Pokazowi towarzyszyć będzie wykład "Józef Czapski - kolorysta czy ekspresjonista?".

O znajomości Czapskiego z Jarosławem Iwaszkiewiczem opowie 8 października w Stawisku Mikołaj Nowak-Rogoziński, a o kontaktach malarza z Witoldem Gombrowiczem mówić będzie 5 listopada we Wsole Krzysztof Ćwikliński. Znajomość Czapskiego z Czesławem Miłoszem będzie jednym z tematów spotkania zaplanowanego na 21 października w niedostępnym na co dzień mieszkaniu noblisty w Krakowie. Tutaj Dorota Sieroń - Galusek i Elżbieta Skoczek opowiedzą m.in. o korespondencji poety i malarza, która jest dostępna w archiwach twórców. 21 i 22 października na hasło "Festiwal Józefa Czapskiego" będzie można bez kupowania biletu zwiedzać krakowski Pawilon Józefa Czapskiego.

W Muzeum Śląskim w Katowicach znajduje się najstarszy obraz Czapskiego pokazywany obecnie w Polsce. To "Montredon koło Marsylii", który najprawdopodobniej powstał w latach 1928–1930, w czasie wyjazdu Czapskiego z kapistami do Francji. 11 października odbędzie się pokaz dzieł Czapskiego z kolekcji Muzeum Śląskiego, a Janusz Nowak, kustosz z Muzeum Narodowego w Krakowie wygłosi wykład "Od dziennika do obrazu".

Większość prac Czapskiego z okresu przedwojennego została zniszczona w czasie Powstania Warszawskiego, dlatego obraz z 1937 roku "Widok z sopockiej plaży" jest niezwykle cenny. Będzie go można oglądać od 13 października w Muzeum Sopotu. Tam także w październiku odbędą się pokazy filmów o Czapskim "Świadek wieku" i "Świadek historii".

Szczegółowy program festiwalu, którego organizatorem jest Fundacja Suseia, znaleźć można na stronie www.jozefczapski.pl.