Jak poinformowało we wtorek PAP Centrum Informacyjne ministerstwa kultury, w styczniu br. do Ambasady RP w Berlinie zgłosił się mieszkaniec Bawarii deklarując chęć zwrotu obrazu wywiezionego podczas II wojny przez jego dziadka. Jako niemiecki oficer stacjonował on w 1940 r. w Pałacu Prezydenckim w Spale.
"Dodatkowo osoba ta przekazała także fotografie żołnierzy niemieckich rezydujących w Spale, przedstawiające grabione dzieła sztuki. Analiza przedwojennych zdjęć pałacu jednoznacznie potwierdziła, że fotografie te wykonano w rezydencji w Spale" - podkreślono w komunikacie.
Obraz "Na przypiecku", jak dodaje resort, to kameralna scena rodzajowa rozgrywająca się we wnętrzu chłopskiej chaty. Motyw ten był często powtarzany przez Franciszka Mrażka. Przedstawia kobietę przygotowującą posiłek, której towarzyszy dziecko siedzące na przypiecku. Obraz powstał najprawdopodobniej w latach 20/30-tych XX w.
Franciszek Mrażek urodził się 7 stycznia 1891 r. w Nowym Sączu. Ukończył szkołę podstawową w Limanowej, później przez pewien czas uczył się malarstwa w Krakowie w pracowni Aleksandra Mroczkowskiego, ucznia Jana Matejki. Następnie studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Malarstwa uczył się również w Monachium. Malował portrety, pejzaże, sceny rodzajowe z okolic Limanowej. Jego prace znajdują się w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej w Limanowej oraz w prywatnych zbiorach. Mrażek zmarł w 1970 r. w Limanowej.
Pałac w Spale, jak przypomina resort, powstał w II połowie XIX w. kiedy car Aleksander III polując w pobliskich lasach zwrócił uwagę na małą osadę młyńską Spała położoną wśród puszczy nad Pilicą. Zbudowano wtedy drewniany pałacyk według projektu krakowskiego architekta Leona Mikuckiego. Obok wzniesiono koszary dla sotni kozackiej, stajnie, kasyno, domy dla gości, a następnie hotele. Wokół pałacu urządzono park krajobrazowy projektu Waleriana Kronenberga.
W 1922 r. Spała stała się letnią rezydencją prezydenta Rzeczypospolitej. W miejscu koszar wzniesiono drewniany kościółek w stylu zakopiańskim, który stał się kaplicą prezydencką pw. Matki Boskiej Królowej Korony Polski. W Spale bywał prezydent Ignacy Mościcki, który urządzał tam polowania z udziałem zagranicznych gości. Podczas II wojny mieściło się tam Naczelne Dowództwo Wojskowe "Wschód". W 1945 r. do miejscowości wkroczyła Armia Czerwona. Pałacyk myśliwski został obrabowany i całkowicie spalony.
Obraz Franciszka Mrażka "Na przypiecku" trafi do Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.