Plebiscyt ma na celu uhonorowanie organizatorów, twórców i inicjatorów najciekawszych przedsięwzięć historycznych w minionym roku. Do tegorocznej edycji zgłoszono blisko 200 projektów, z czego jury wyłoniło finałową piętnastkę.
"Co roku staramy się nagrodzić najciekawsze wydarzenia promujące historię i polskie doświadczenie historyczne. Historia jest czymś, co sami tworzymy. Dlatego nasza relacja do niej oznacza, że nie tylko ją poznajemy, ale umożliwia nam to dalsze działanie. Dlatego ważną rolę odgrywają ludzie pełniący funkcję translatorów potrafiących doświadczenie historyczne naszych przodków przenieść do współczesności i pokazać, że jest nadal ważne i żywe" - opowiadał podczas wtorkowego finału plebiscytu dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro.
Dlatego, jak zaznaczył, od dziewięciu lat organizowany jest ten plebiscyt, by promować ciekawe i ważne projekty historyczne popularyzujące polskie dzieje. Plebiscyt odbywa się w dwóch etapach. "W pierwszym każdy może zgłosić jakiś projekt historyczny. Później ocenia je jury i wyłania grono laureatów, z których internauci w głosowaniu wybierają zwycięzców w trzech kategoriach" - relacjonował dyrektor.
Podkreślił, że w plebiscycie biorą udział zarówno wielkie muzea, jak i małe fundacje czy stowarzyszenia, które zgłaszają różnorodne projekty. "Z roku na rok konkurs cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Jesteśmy dumni, że udało nam się zbudować plebiscyt, którzy promuje te projekty i mobilizuje poszczególne środowiska, by zebrać jak najwięcej głosów, co pomaga zaistnieć szerzej ciekawym pomysłom" - powiedział Kostro.
Zdaniem przewodniczącego Rady MHP prof. Wojciecha Roszkowskiego ważne, że wyłonione wydarzenia działają na społeczną wyobraźnię. "Poruszają one pewne struny w wyobraźni czy sposobie myślenia o naszym życiu w bardzo szerokich kręgach. I to jest wielka wartość tego, co Muzeum robi, to znaczy wyławia różne inicjatywy i je docenia. Naszą wspólną ideą powinno być upowszechnianie hasła, że jesteśmy tym, co pamiętamy, bo to ważne dla tego, kim jesteśmy jako społeczeństwo i Polacy" - zaakcentował historyk.
W kategorii "Wystawa" w plebiscycie zwyciężyła ekspozycja stała Muzeum Katyńskiego otwarta 17 września 2015 r. w Kaponierze Cytadeli Warszawskiej. Przybliża ona zbrodnię katyńską m.in. poprzez wydobyte z mogił artefakty, a także dokumenty i archiwalia. Zbigniew Wawer, dyrektor Muzeum Wojska Polskiego, którego oddziałem jest Muzeum Katyńskie przyznał, iż wyróżnienie daje im satysfakcję, że placówka cieszy się zainteresowaniem, a zwiedzający chcą do niej przychodzić.
"Muzeum Katyńskie jest niezmiernie trudną placówką, bo przedstawia kaźń tysięcy Polaków zamordowanych przez sowieckich oprawców. Zapraszam jednak wszystkich, by poznali losy nie tylko tych, którzy zostali zamordowani, ale także ich bliskich" - powiedział Wawer.
W kategorii "Wydarzenie" za najważniejsze w 2015 r. uznano widowisko historyczne "Obława Augustowska. Lipiec 1945" zorganizowane przez Grupę Rekonstrukcji Historycznej "Garnizon Suwałki" i Muzeum Okręgowe w Suwałkach.
"Była to rekonstrukcja historyczna tragicznych wydarzeń z lipca 1945 r., które rozegrały się na Suwalszczyźnie. W wyniku tych działań przeprowadzonych przez siły NKWD i Armii Czerwonej ok. 600 mieszkańców zaginęło i do dzisiaj ich los nie jest znany. Na Suwalszczyźnie wydarzenia te są wciąż żywe, a rodziny nadal czekają na ich wyjaśnienie. Dlatego zależało nam, by je przypomnieć i upamiętnić" - mówił Krzysztof Skłodowski, szef działu historii Muzeum i członek Grupy Rekonstrukcyjnej.
W kategorii "Edukacja i multimedia" najwięcej głosów uzyskała akcja społeczna "Chwalimy się Powstaniem" przeprowadzona przez "Głos Wielkopolski".
"Zaproponowaliśmy prostą rzecz - do jednego z wydań dołączyliśmy kartę pocztową, do kolejnego - kopertę. Na naszym serwisie internetowym dostępna była papeteria, którą można było podpiąć do poczty elektronicznej i wysłać znajomym czy bliskim, by im opowiedzieć o powstaniu wielkopolskim. I pochwalić się nim, bo był to odpowiedzialny, obywatelski i dobrze zorganizowany zryw" - podkreślił redaktor naczelny gazety Adam Pawłowski.
Plebiscyt honorowym patronatem objął wicepremier, minister kultury Piotr Gliński. Patronami medialnymi są Polska Agencja Prasowa i portal historyczny dzieje.pl.