Wystawa "Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński. Prototypy awangardy" będzie od wtorku prezentowana w Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia w Madrycie. To pierwsza tak obszerna prezentacja prac obojga artystów w tej placówce.

Ekspozycja przygotowana została wspólnie przez madryckie muzeum, które uznawane jest za jedno z najważniejszych muzeów sztuki nowoczesnej na świecie i Muzeum Sztuki w Łodzi, w ramach obchodów Roku Awangardy - ogłoszonego z okazji stulecia narodzin tego kierunku w sztuce.

Jak przypominają organizatorzy wystawy, rozwijająca się od końca lat 1910 do początku 1950 sztuka Kobro i Strzemińskiego stanowi jedną z najbardziej konsekwentnych realizacji założeń modernistycznej awangardy. Zwracają też uwagę, że twórczość tych kluczowych postaci związanych z awangardą dwudziestolecia międzywojennego w Polsce, przez lata nie doczekała się obszernej prezentacji za granicami kraju.

Według nich prezentując w Madrycie dorobek tych artystów, wystawa "nie tylko przypomni mniej znany odbiorcom Europy Zachodniej epizod z historii sztuki nowoczesnej, ale także pozwoli sproblematyzować utrwalone wyobrażenia na temat modernizmu".

Dyrektor Muzeum Sztuki w Łodzi Jarosław Suchan przypomina, że dla obojga artystów istotnym doświadczeniem był kontakt z rosyjskim konstruktywizmem. Potwierdzą to prezentowane w Madrycie ich najwcześniejsze prace. Po przenosinach do Polski artyści rozwijali swoją twórczość w sposób niezwykle autonomiczny i stworzyli swoje własne, bardzo oryginalne teorie – Strzemiński teorie malarstwa, Kobro – teorię rzeźby, które - według Suchana - są najbardziej zaawansowanymi koncepcjami teoretycznymi, jeżeli chodzi o sztukę nowoczesną.

Na madryckiej wystawie pokazanych zostanie ponad 150 dzieł: rzeźby, kompozycje przestrzenne, rysunki, obrazy, projekty mebli autorstwa Kobro i Strzemińskiego. Zaprezentowane zostaną prace z kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Rosyjskiego Muzeum Państwowego w Petersburgu oraz polskich i zagranicznych zbiorów prywatnych. Towarzyszyć jej będzie obszerny katalog.

Ekspozycja czynna będzie do 18 września.

Władysław Strzemiński (1893-1952) - malarz, grafik, projektant, teoretyk sztuki i pedagog - był pionierem konstruktywistycznej awangardy w Polsce lat 20. i 30. XX wieku oraz autorem teorii unizmu, która stanowi istotny wkład w światową historię sztuki minionego stulecia.

W 1922 r. artysta wraz z poznaną w Moskwie swoją żoną, Rosjanką z pochodzenia, rzeźbiarką Katarzyną Kobro (1898-1951), przyjechał do Polski, a na początku lat 30. zamieszkali w Łodzi. Kobro pracowała nad własną koncepcją rzeźby abstrakcyjnej. Oboje artyści należeli do czołowych, awangardowych grup lat 20. - "Blok", "Praesens" i "a.r.".

Po II wojnie światowej małżeństwo Strzemińskich rozpadło się, a Kobro żyła na granicy nędzy, chorowała. Zmarła na raka w osamotnieniu w hospicjum 21 lutego 1951 r. Strzemiński zaś pod zarzutem nieprzestrzegania zasad socrealizmu na początku 1950 r. został zwolniony z Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi. Artysta zmarł na gruźlicę 26 grudnia 1952 r. Już w szpitalu, przy pomocy grupy byłych studentów, opracowywał swoją słynną "Teorię widzenia".

Oboje artyści byli kluczowymi postaciami dla Muzeum Sztuki w Łodzi, ponieważ dzięki ich staraniom powstała Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Nowoczesnej grupy "a.r.", która w 1931 roku dała impuls do rozwoju łódzkiego Muzeum Sztuki - najstarszej instytucji kolekcjonującej sztukę współczesną w Europie. Łódzka kolekcja muzealna powstawała dzięki darom od twórców. Znajdują się w niej dzieła m.in. artystów z kręgu kubizmu, futuryzmu, dadaizmu, surrealizmu i unizmu. W zbiorach muzeum są także prace z zakresu sztuki nowych mediów, filmu eksperymentalnego i wideo. (PAP)